استانداردهای حسابداری چیست و انواع آن چگونه است؟

استانداردهای حسابداری ایران ۱۴۰۱ مجموعه‌ای از اصول و قواعد، استاندارد‌ها و روشهای مشترک است که پایه خط و مشی حسابداری مالی و شیوه‌های حسابداری را تعریف می‌کند. به عبارت دیگر استاندارد‌های حسابداری، قوانین حاکم بر چگونگی انجام کار حسابداری هستند و به نوعی می‌توان آن‌ها را حوزه فعالیت حسابداران دانست. استاندارد‌های حسابداری شفافیت گزارشگری مالی را در همه کشور‌ها بهبود می‌بخشد.

واحد های اقتصادی بین‌المللی از استاندارد‌های بین‌المللی گزارشگری مالی استفاده می‌کنند که توسط هیئت استاندارد‌های حسابداری بین‌المللی تنظیم شده‌اند. این استاندارد‌ها در حال تغییر و تحول بوده و همواره می‌توان یکی را کنار گذاشت یا جایگزین دیگری ساخت. اما در هر حالت، قواعدی است عملی و در دسترس که هدایت حرفه حسابداری را به عهده دارد.

این قوانین بر اقتصاد سیاست اقتصادی و مالی اثر می‌گذارد. همچنین نبود استاندارد‌های حسابداری شفاف در برخی کشور‌ها به منزله افزایش مشکلات در انجام کسب و کار می‌باشد.

استاندارد‌های بین‌المللی حسابداری (IAS) مجموعه‌ای واحد از استاندارد‌های حسابداری با کیفیت بالا را تشکیل می‌دهند. که در تهیه صورت‌های مالی تلفیقی، از جمله صورت وضعیت مالی، صورت سود و زیان، صورت سود و زیان جامع، صورت تغییرات حقوق مالکانه، صورت جریان وجه نقد و یادداشتهای توضیحی نقش دارند. در واقع استاندارد‌های حسابداری مربوط به تمام جنبه‌های مالی یک شرکت، از جمله دارایی‌ها، بدهی‌ها، درآمد، هزینه‌ها و حقوق صاحبان سهام است.

مبنای تهیه استانداردهای حسابداری سازمان حسابرسی

۱. استاندارد‌های حسابداری بر مبنای مفاهیم نظری گزارشگری مالی تدوین گردیده است. مفاهیم نظری مزبور توسط کمیته تدوین استاندارد‌های حسابداری با هدف تدوین استاندارد‌های حسابداری هماهنگ تهیه و ارائه شده است.

دامنه کاربرد استاندارد های حسابداری

۲. دامنه کاربرد استاندارد‌های حسابداری، صورت‌های مالی با مقاصد عمومی (که از این به بعد صورت‌های مالی نامیده می‌شود.) است که به منظور ارائه اطلاعات مفید در مورد وضعیت مالی، عملکرد مالی و انعطاف‌پذیری مالی واحد تجاری جهت تصمیم گیری  استفاده‌کنندگان تهیه می‌شود.

 ۳. استاندارد‌های حسابداری در مورد صورت‌های مالی کلیه واحد‌های تجاری ( انتفاعی ) اعم از اینکه در بخش خصوصی یا عمومی فعالیت کند، کاربرد دارد. اگرچه این استاندارد‌ها معطوف به واحد‌هایی است که با هدف کسب سود فعالیت می‌کنند اما عمدتاً در مورد واحد‌های غیر انتفاعی نیز با اعمال تعدیلات لازم کاربرد دارد.

 ۴. واحد‌های تجاری خارج از کشور که مالکیت آن‌ها متعلق به واحد‌های تجاری ایرانی است در صورتی که در تهیه و ارائه صورت‌های مالی خود تابع مقررات و استاندارد‌های حسابداری محلی باشند، ملزم به رعایت الزامات استاندارد‌های حسابداری ایران نیستند. با این حال در مواردیکه واحد تجاری، واحد فرعی ۱ واحد سرمایه‌گذاری رانی باشد، تهیه صورت‌های مالی واحد فرعی بر اساس استاندارد‌های حسابداری ایران نیز جهت استفاده در تهیه صورت‌های مالی تلفیقی ضروری است.

استانداردهای حسابداری معمولا شامل ۳ بخش هستند:

• شرح مسئله:

تشریح و توصیف مشکلات متداول در حرفه حسابداری.

• بحث و استدلال:

توضیح همراه با دلایل راهکارهای مقابله با مشکلات موجود در حسابداری.

• ارائه راهکار مطلوب:

ارائه راه کارهای مطلوب در راستای فرضیه یا تصمیم گیری جهت رفع مشکلات.

هدف استانداردهای حسابداری چیست؟

۱) افشای روش‌ها و خط مشی‌های حسابداری مورد استفاده حسابدار جهت اطلاع دیگران.
۲) ارائه فرم یکنواخت و یک شکل برای صورت‌های مالی.
۳) افشای موارد خاص در رابطه با تأمین ملزومات، برای استفاده‌کننده از اطلاعات جهت اعمال داوری یا نظریه فردی.
۴) ارائه تصمیمات رسمی یا غیررسمی مربوط به ارزش‌گذاری مجاز دارایی‌ها و تعیین رقم درآمد.

 انحراف از استانداردهای حسابداری

۵. تقریباً در تمام شرایط، رعایت استاندارد‌های حسابداری منجر به ارائه اطلاعات مفید جهت تصمیم‌گیری استفاده‌کنندگان و در نتیجه ارائه تصویری مطلوب توسط صورت‌های مالی می‌شود. با این حال، ممکن است در مواردی نادر، اعمال یک استاندارد، صورت‌های مالی را از هدف اصلی یعنی ارائه تصویری مطلوب بازدارد.   در چنین مواردی باید روش‌های تعدیل شده یا جایگزین را با توجه به معیار‌های ارائه شده در استاندارد حسابداری شماره ۱ با عنوان ارائه صورت‌های مالی انتخاب و به کار گرفت.

تا به امروز ۴۲ استاندارد حسابداری تدوین شده است که به شرح جدول ذیل می باشند:

استاندارد ۴۳ نیز به صورت پیش نویس می باشد.