نحوه محاسبه عیدی و سنوات عیدی و سنوات پایان سال اصلی‌ترین مزایایی است که وزارت کار برای مشمولین قانون کار در نظر گرفته است؛ اما محاسبات دقیق آن همواره یکی از بزرگترین دغدغه‌های کارگران و کارفرمایان است. از این رو بر آن شدیم تا شما را با نحوه محاسبه عیدی و سنوات سال ۱۴۰۲ آشنا نماییم.

عیدی و پاداش بر اساس کارکرد اشخاص در سال ۱۴۰۱ محاسبه و پرداخت می‌شود؛ اما از آنجا که این پرداختی منتهی به نوروز سال ۱۴۰۲ است، در بیان عموم جامعه عیدی و سنوات سال ۱۴۰۲ نامیده می‌شود.

نحوه محاسبه عیدی و سنوات ۱۴۰۲

بر اساس ماده واحده قانون مربوط به تعیین عیدی و پاداش سالانه کارگران شاغل در کارگاههای مشمول قانون کار مصوب سال ۱۳۷۰، کارفرما موظف است به هر یک از کارگران خود به نسبت یک سال کارکرد معادل ۶۰ روز آخرین مزد روزانه، به عنوان عیدی و پاداش پایان سال پرداخت نماید. همچنین مبلغ پرداختی از این بابت به هر یک از کارگران نباید از معادل نود روز حداقل مزد روزانه قانونی تجاوز کند. به عبارت دیگر برای عیدی و پاداش پایان سال هر کارگر داریم:

۹۰ روز حداقل دستمزد دریافتی ≥ عیدی و پاداش پایان سال ≥ ۶۰ روز حداقل دستمزد دریافتی

در نتیجه طبق روال سال‌های گذشته، حداقل و حداکثر عیدی پایان سال ۱۴۰۱ منتهی به سال ۱۴۰۲ با توجه به اینکه پایه حقوق روزانه برابر با ۱،۳۹۳،۲۵۰ ریال است، مقادیر زیر خواهد بود:

شرح	مبلغ عیدی (ریال)
حداقل عیدی ۱۴۰۲	۸۳,۵۹۵,۰۰۰ = ۶۰ × ۱،۳۹۳،۲۵۰
حداکثر عیدی ۱۴۰۲	۱۲۵,۳۹۲,۵۰۰ = ۹۰ × ۱،۳۹۳،۲۵۰

نکته

مبنای محاسبه عیدی و پاداش کارگران بر اساس حقوق و مزایای آنها به صورت زیر است:

♦️ کارگران شاغل در کارگاه‌هایی که مشمول طرح طبقه بندی مشاغل هستند: مزد مبنا یا مزد گروه به علاوه پایه

♦️ کارگران شاغل در کارگاه‌هایی که طرح طبقه بندی مشاغل ندارند: مزد ثابت یعنی مزد شغل به علاوه مزایای ثابت پرداختی به تبع شغل

حق سنوات کارگران در سال ۱۴۰۲

حق سنوات و یا سنوات پایان خدمت، پاداشی است که پس از اتمام قرارداد کار از سوی کارفرما به مستخدمین مشمول قانون کار پرداخت می‌شود. از این رو حق سنوات را مزایای پایان کار یا پاداش پایان خدمت نیز می‌نامند.

حق سنوات با پایه سنوات متفاوت است؛ مهم‌ترین فرق حق سنوات و پایه سنوات عبارتند از:

♦️ پایه سنوات به صورت ماهیانه پرداخت می‌شود، اما حق سنوات در پایان قرارداد پرداخت می‌شود

♦️ پایه سنوات مقدار مشخصی دارد که همه ساله از سوی وزارت کار تعیین می‌شود؛ حق سنوات بر اساس میزان حقوق و دستمزد افراد متفاوت است

نحوه محاسبه حق سنوات پایان خدمت کارگران

کارفرما موظف است به کارگرانی که یک سال یا بیشتر در کارگاه آنها مشغول به خدمت بوده‌اند، به ازای هر سال (متوالی یا متناوب) معادل یک ماه آخرین حقوق دریافتی را بپردازد. (ماده ۲۴ قانون کار)

بر اساس آخرین دادنامه مربوط به حق سنوات اصلاحیه شماره ۳۳۲۸ مورخ ۱۴۰۰/۱۱/۹ روزنامه رسمی کشور، مبنای محاسبه سنوات پایان کار بر اساس مواد ۲۴ و ۳۱ قانون کار، فقط مطلق حقوق و مزد کارگر است و دیگر حق السعی مبنا قرار نمی‌گیرد. در نتیجه فرمول محاسبه حق سنوات کارگران بر اساس مدت زمان کارکرد آنها به ‌صورت زیر است:

فرمول محاسبه حق سنوات

۳۶۵ روز ÷ ۳۰ × تعداد روزهای کارکرد در سال × (حقوق پایه روزانه + پایه سنوات روزانه + مزایای روزانه شغلی به تبع شغل)

پایه سنوات چیست؟

شورای عالی کار با هدف حمایت از کارگران و جبران کمبود حداقل دستمزد، مبلغی را تحت عنوان پایه سنوات در نظر گرفته است که به حداقل حقوق کارگرانی که بیش از یک سال در یک کارگاه مشغول به فعالیت باشند، اضافه می‌شود. به این ترتیب، پایه سنوات جزئی از دستمزد دریافتی ماهانه است و به صورت مجزا پرداخت نمی‌شود.

مبلغ پایه سنوات به صورت سالیانه از سوی شورای عالی کار تعیین و ابلاغ می‌شود. این مبلغ برای سال ۱۴۰۱ برابر با ۷۰,۰۰۰ ریال در روز است؛ به این ترتیب حقوق کارگران با یک سال سابقه کار به صورت زیر محاسبه می‌شود:

حقوق ماهیانه در سال دوم

حقوق پایه ماهیانه بر اساس قانون کار + (۷۰,۰۰۰ × تعداد روزهای کارکرد در ماه)

عوامل موثر در نحوه محاسبه عیدی و سنوات

یکی از مهم‌ترین مسائل در نحوه محاسبه عیدی و سنوات، تعیین عوامل موثر در میزان عیدی و سنوات است. بر اساس ماده واحده قانون مربوط به تعیین عیدی و پاداش کارگران، محاسبه عیدی و پاداش پایان سال کارگران، دستمزد دریافتی و فوق‌العاده‌هایی است که به واسطه اشتغال در شغل مربوطه دریافت می‌کند. در واقع مزایای دریافتی بابت شغل، جزئی از شغل بوده در محاسبه عیدی و پاداش لحاظ می‌شود.

اما دیوان عدالت اداری پس از بررسی‌های مختلف در خصوص عوامل موثر در محاسبه حق سنوات، در تاریخ ۹ بهمن ۱۴۰۰ طبق رایی، تنها حقوق و مزد را مبنای محاسبه حق سنوات اعلام نمود. در ادامه با عوامل موثر در محاسبه عیدی و سنوات به صورت جزئی‌تر آشنا خواهیم شد:

کدام مزایا در محاسبه عیدی و پاداش پایان سال موثر است؟

مزایای مستمر در محاسبه عیدی و پاداش عبارتند از:

♦️ فوق العاده سختی کار

♦️ فوق العاده شغل

♦️ فوق العاده مسئولیت

و سایر مزایایی که به تبع شغل به کارگر پرداخت می‌شوند.

 

کدام مزایا در محاسبه عیدی و پاداش پایان سال موثر نیست؟

اما مزایای رفاهی و انگیزشی جزء دستمزد محسوب نشده و در پرداخت عیدی و پاداش نیز لحاظ نخواهد شد؛ از جمله این موارد عبارتند از:

♦️ کمک هزینه عائله‌مندی

♦️ کمک هزینه مسکن

♦️ کمک هزینه خوار و بار و یا بن کارگری

♦️ پاداش افزایش تولید

کدام مزایا در محاسبه حق سنوات پایان سال موثر است؟

بر اساس آخرین دادنامه مربوط به حق سنوات در سال ۱۴۰۰، مبنای محاسبه سنوات پایان خدمت، مزد یا حقوق پایه و پایه سنوات است. در نتیجه حق سنوات به ازای هر سال، معادل ۳۰ روز آخرین حقوق دریافتی کارگر به جز مزایای رفاهی و انگیزه‌ای خواهد بود.

 

فرمول محاسبه عیدی ۱۴۰۲

با توجه به توضیحات فوق، فرمول محاسبه حداقل عیدی و پاداش برای یک سال کارکرد کارگران تمام وقت بر اساس دستمزد و مزایای شغلی به صورت زیر است:

فرمول محاسبه عیدی

۶۰ × (مزایای روزانه مستمر به تبع شغل + پایه سنوات روزانه + حقوق پایه روزانه)

جدول عیدی کارگران سال ۱۴۰۲

عنوان	حداقل عیدی و پاداش (ریال)	حداکثر عیدی و پاداش (ریال)
کارگران تمام وقت در سال اول	۸۳,۵۹۵,۰۰۰	۱۲۵,۳۹۲,۵۰۰
کارگران پاره وقت به ازای هر ماه (فرمول محاسبه عیدی و پاداش ماهانه)	۶,۹۶۶,۲۵۰	۱۰,۴۴۹,۳۷۵

نکته

از آنجا که بر اساس رای دیوان عدالت اداری مورخ ۹ بهمن ماه سال ۱۴۰۰، مبنای محاسبه حق سنوات تنها مزد و حقوق کارگر است، سنوات کارگران در سال ۱۴۰۱ مجموع حقوق پایه، پایه سنوات و مزایای شغلی به تبع شغل است؛ به این ترتیب داریم:

فرمول محاسبه حق سنوات روزانه در سال ۱۴۰۱

۳۶۵ ÷ تعداد روزهای کارکرد × (حقوق پایه روزانه + پایه سنوات روزانه + مزایای روزانه شغلی به تبع شغل)

نحوه محاسبه عیدی در سال کبیسه

از آنجا که محاسبه عیدی به صورت روزانه انجام می‌شود، تعداد روزهای کارکرد در آن موثر است؛ در نتیجه برای سال‌های کبیسه که اسفند ماه یک روز بیشتر است فرمول محاسبه عیدی به صورت زیر خواهد بود:

فرمول محاسبه عیدی در سال کبیسه

۳۶۶ ÷ (۶۰ × تعداد روزهای کارکرد × (حقوق پایه روزانه + پایه سنوات روزانه + مزایای روزانه مستمر به تبع شغل))

جدول نحوه محاسبه عیدی سال ۱۴۰۰

عنوان	حداقل عیدی و پاداش (ریال)	حداکثر عیدی و پاداش (ریال)
کارگران تمام وقت در سال اول	۵۳,۱۰۹,۹۰۰	۷۹,۶۶۴,۸۵۰
کارگران پاره وقت به ازای هر ماه	۴,۴۲۵,۸۲۵	۶,۶۳۸,۷۳۸

نکته

سنوات سال ۱۴۰۰ مجموع حقوق پایه و پایه سنوات و مزایای مستمر به تبع شغل به جز مزایای رفاهی است؛ به بیان دیگر،

فرمول محاسبه حق سنوات ۱۴۰۰

۳۶۵ ÷ ۳۰ × تعداد روزهای کارکرد × (۸۸۵,۱۶۵ + ۴۶,۶۶۷ + مزایای روزانه شغلی به تبع شغل)

نحوه محاسبه عیدی و سنوات بازنشستگان تامین اجتماعی

با وجود اینکه شرایط بازنشستگی و محاسبه آن بر عهده سازمان تامین اجتماعی است، تعیین عیدی بر عهده هیئت وزیران است؛ به بیان دیگر، برای پرداخت عیدی به بازنشستگان تامین اجتماعی قانونی تصویب نشده است؛ عیدی بازنشستگان تامین اجتماعی، همانند کارمندان دولتی، همه ساله از سوی هیئت وزیران به صورت ثابت تعیین و ابلاغ می‌شود.

عیدی بازنشستگان تامین اجتماعی برای پایان سال ۱۴۰۰ (عیدی سال ۱۴۰۱) معادل یک ماه حقوق آنها و در سال‌های قبل حتی از آن هم کمتر بوده است. عیدی بازنشستگان تامین اجتماعی برای سال ۱۴۰۰ (عیدی سال ۱۴۰۱)، بر اساس اعلام هیئت وزیران مبلغ ۱,۶۰۰,۰۰۰ تومان بوده است.

از آنجا که حق سنوات، پاداشی است که به ازای کارکرد مشمولین قانون کار طی سال به آنها پرداخت می‌شود، این پاداش به بازنشستگان تعلق نمی‌گیرد.

محاسبه عیدی کارگران با قراردادهای کمتر از زمان قانون کار

بر اساس ماده ۳۵ قانون کار، کلیه کارگران با قراردادهای ساعتی، پاره وقت و یا موقت مشمول دریافت مزایای قانونی هستند؛ اما میزان مزایای دریافتی آنان بر اساس میزان کارکرد آنان محاسبه و پرداخت می‌شود. کارگران بر اساس قرارداد کار تنظیمی آنها با کارفرما به چند دسته تقسیم می‌شوند:

♦️ نیروی کار با قرارداد کار دائم

♦️ نیروی کار موقت

♦️ نیروی کار پاره وقت

♦️ نیروی کار فصلی یا کارمزدی

♦️ نیروی کار ساعتی

تا اینجا با نحوه محاسبه عیدی و سنوات برای نیروی کار با قرارداد کار دائم آشنا شدیم. در ادامه نحوه محاسبه عیدی و سنوات برای سایر گروه‌ها مورد بررسی قرار می‌گیرد.

نکته

برای محاسبه عیدی و سنوات در سال کبیسه، در فرمول محاسبه عیدی و یا سنوات، تعداد روزهای کارکرد را ۳۶۶ روز در نظر می‌گیریم.

همچنین برای محاسبه حقوق و دستمزد، اقلام حقوق پایه، پایه سنوات و مزایای شغلی به صورت روزانه در نظر گرفته می‌شوند.

نحوه محاسبه عیدی و سنوات کارگران با قرارداد موقت

از آنجا که در محاسبه حقوق و دستمزد کارگران دائمی یا موقتی بودن قرارداد کار آنان تاثیری ندارد، نحوه محاسبه عیدی و سنوات کارگران با قراردادهای موقت، بر اساس مدت زمان کارکرد آنها طی سال محاسبه و پرداخت می‌شود؛ به این ترتیب داریم:

فرمول محاسبه عیدی و پاداش

۳۶۵ ÷ (۶۰ × تعداد روزهای کارکرد × (حقوق پایه روزانه+ پایه سنوات روزانه+ مزایای روزانه مستمر به تبع شغل))

نکته

محاسبه حق سنوات برای کارگران پاره وقت بر اساس مدت زمان کارکرد آنها محاسبه و پرداخت می‌شود.

فرمول محاسبه حق سنوات برای کارگران با قرارداد موقت

۳۶۵ روز ÷ (۳۰ × تعداد روزهای کارکرد در سال × (حقوق پایه روزانه + پایه سنوات روزانه +مزایای روزانه شغلی به تبع شغل))

نحوه محاسبه عیدی و سنوات کارگران پاره وقت

بر اساس ماده ۳۹ قانون کار، مزد و مزایای کارگرانی که به صورت نیمه‌وقت و یا کمتر از ساعات قانونی تعیین شده به کار اشتغال دارند، به نسبت ساعات کار انجام یافته محاسبه و پرداخت می‌شود که عیدی و پاداش نیز از این قاعده کلی مستثنی نیست. نحوه محاسبه عیدی و سنوات کارگران با قراردادهای پاره وقت و یا کمتر از ساعات قانونی به صورت زیر است:

فرمول محاسبه عیدی و پاداش

۳۶۵ ÷ (۶۰ × تعداد روزهای کارکرد × (حقوق پایه روزانه + پایه سنوات روزانه + مزایای روزانه مستمر به تبع شغل))

نکته

محاسبه حق سنوات برای کارگران پاره وقت بر اساس مدت زمان کارکرد آنها محاسبه و پرداخت می‌شود.

فرمول محاسبه حق سنوات برای کارگران پاره وقت

۳۶۵ روز ÷ (۳۰ × تعداد روزهای کارکرد در سال × (حقوق پایه روزانه + پایه سنوات روزانه +مزایای روزانه شغلی به تبع شغل))

عیدی و سنوات کارگران فصلی و کارمزدی

قانون گذار در ماده واحده قانون مربوط به عیدی و پاداش سالیانه کارگران، عیدی و پاداش کارگرانی که به صورت فصلی، کارمزدی و یا با قراردادهای کمتر از یک سال به فعالیت در کارگاه‌های مشمول قانون کار مشغول به کار بوده‌اند، بر اساس ۶۰ روز و به نسبت ایام کارکرد آنها در سال در نظر گرفته است. نحوه محاسبه عیدی و سنوات نیز به صورت زیر است:

فرمول محاسبه عیدی و پاداش

۳۶۵ ÷ (۶۰ × تعداد روزهای کارکرد × (حقوق پایه روزانه + پایه سنوات روزانه + مزایای روزانه مستمر به تبع شغل))

نکته

برای کارگران کارمزدی، حقوق و دستمزد مبنای محاسبه وجوه عیدی و پاداش پایان سال، معادل متوسط کارمزد دریافتی آنان بر حسب مدت ایام کارکرد در سال است.

همچنین حق سنوات آنها بر اساس مدت زمان کارکرد آنها در طول سال محاسبه و پرداخت می‌شود.

فرمول محاسبه حق سنوات برای کارگران کارمزدی و فصلی

۳۶۵ روز ÷ (۳۰ × تعداد روزهای کارکرد در سال × (حقوق پایه روزانه + پایه سنوات روزانه +مزایای روزانه شغلی به تبع شغل))

نحوه محاسبه عیدی و سنوات کارگران ساعتی

برخی کارکنان به صورت ساعتی کار می‌کنند و حقوق ماهانه ثابتی ندارند؛ به بیان دیگر، دستمزد آنان در ماه متغیر است؛ محاسبه عیدی و پاداش این گروه، بر مبنای میانگین حقوق دریافتی ۳ ماه پایانی قرارداد کاری آنان انجام می‌شود.

نکته

کارفرما موظف است به کارکنانی که به هر نحو در طی سال همکاری آنها با کارگاه قطع شده باشد، نسبت به مدت زمان کارکرد عیدی و پاداش پایان سال بپردازد؛ از جمله دلایل قطع همکاری می‌توان به موارد زیر اشاره نمود:

♦️ استعفای کارگر

♦️ بازنشستگی یا از کارافتادگی کارگر

♦️ اخراج کارگر

♦️ ترک کار

کارفرما موظف است پس از احراز شرایط اخراج کارگر و یا ترک کار او کلیه مطالبات وی از جمله حقوق و دستمزد معوق و عیدی و سنوات او را بپردازد؛ بر اساس قوانین ترک کار کارفرما تنها می‌تواند از پرداخت حق سنوات کارگر خودداری نماید.

زمان پرداخت عیدی و سنوات کارگران

بر اساس تبصره ۱ ماده واحده قانون مربوط به تعیین عیدی و پاداش سالانه کارگران، پرداخت عیدی و پاداش کارگران تنها در پایان سال انجام می‌شود؛ همچنین هر گونه پرداخت از این بابت در طول سال، مبلغ علی‌الحساب عیدی و پاداش آخر سال محسوب می‌شود.

در زمینه زمان پرداخت حق سنوات باید گفت: سنوات پایان خدمت پس از پایان قرارداد کار و یا پایان هر سال و در زمان تسویه حساب با کارکنان پرداخت می‌شود.

مثال نحوه محاسبه عیدی و سنوات

در یک کارگاه افراد زیر مشغول به فعالیت هستند؛ حقوق و دستمزد و عیدی هر یک را محاسبه نمایید.

	حقوق پایه روزانه	تاریخ قرارداد	پایه سنوات روزانه	روزهای کارکرد	وضعیت تاهل	تعداد فرزند
۱	۱,۳۹۳,۲۵۰	۰۰/۱/۱	۷۰,۰۰۰	۳۰	متاهل	۱
۲	۱,۳۹۳,۲۵۰	۰۰/۱/۱	۷۰,۰۰۰	۳۰	مجرد	۰
۳	۱,۳۹۳,۲۵۰	۰۱/۱/۱	۰	۳۰	مجرد	۰

جدول مثال نحوه محاسبه عیدی و سنوات کارگران در ۱۴۰۲-۱۴۰۱

	حقوق پایه (۳۰ روز)	پایه سنوات	حق مسکن	بن کارگری	حق اولاد	جمع حقوق و مزایا	عیدی ۱۴۰۲	حق سنوات
۱	۴۱,۷۹۷,۵۰۰	۲,۱۰۰,۰۰۰	۵,۵۰۰,۰۰۰	۸,۵۰۰,۰۰۰	۴,۱۷۹,۷۵۰	۶۲,۰۷۷,۲۵۰	۸۷,۷۹۵,۰۰۰	۴۳,۸۹۷,۵۰۰
۲	۴۱,۷۹۷,۵۰۰	۲,۱۰۰,۰۰۰	۵,۵۰۰,۰۰۰	۸,۵۰۰,۰۰۰	۰	۵۷,۸۹۷,۵۰۰	۸۷,۷۹۵,۰۰۰	۴۳,۸۹۷,۵۰۰
۳	۴۱,۷۹۷,۵۰۰	۰	۵,۵۰۰,۰۰۰	۸,۵۰۰,۰۰۰	۰	۵۵,۷۹۷,۵۰۰	۸۳,۵۹۵,۰۰۰	۴۱,۷۹۷,۵۰۰

نکات مثال

۱- بر اساس ماده ۸۶ قانون تامین اجتماعی شرط پرداخت حق اولاد، بیمه شده به صورت زیر است:

♦️ بیمه شده حداقل سابقه پرداخت حق بیمه ۷۲۰ روز کار را داشته باشد.

♦️ سن فرزندان او از هجده سال کمتر باشد و یا منحصرا به تحصیل اشتغال داشته باشند تا پایان تحصیل یا در اثر بیماری یا نقص عضو طبق گواهی کمیسیون‌های پزشکی موضوع ماده ۹۱ این قانون قادر به کار نباشند.

♦️ ‌میزان کمک هزینه عائله‌مندی (حق اولاد) معادل سه برابر حداقل مزد روزانه کارگر ساده در مناطق مختلف برای هر فرزند در هر ماه است.

دقت کنید که حق اولاد در محاسبه عیدی و سنوات تاثیرگذار نیست.

۲- در صورتی که این اشخاص قرارداد خود را با مجموعه تمدید نمایند، مبلغ پرداختی بابت حق سنوات به صورت علی الحساب خواهد بود. در نتیجه در زمان تسویه حساب نهایی، مابه‌التفاوت حقوق زمان تسویه حساب و حقوق فعلی باید به آنها پرداخت شود.

۳- حق سنوات از پرداخت مالیات معاف است؛ اما عیدی اگر از سقف معافیت مالیاتی ماهانه بیشتر باشد، مازاد آن به حقوق و دستمزد مشمول مالیات افزوده می‌شود. دقت کنید که محاسبه مالیات عیدی باید به صورت سالانه و با در نظر گرفتن کلیه حقوق و مزایای سال مذکور انجام شود. به عبارت دیگر مالیات عیدی با مالیات حقوق محاسبه و دریافت می‌شود. مریم مصدقیان