از آنجا که تهیه گزارشات مالی مستلزم انجام محاسبات طولانی و گاهی پیچیده است، همواره یکی از دغدغه‌های حسابداران تهیه صورتهای مالی است. به این خاطر قانون گذاران صورتهای مالی میان دوره ای را با هدف کوچکتر کردن دوره مالی و کاهش حجم محاسبات از یک سو و بررسی نحوه عملکرد میان دوره‌ای مجموعه از سوی دیگر در نظر گرفته‌اند. به دلیل اهمیت صورتهای مالی میان دوره ای در این مقاله در خصوص صورتهای مالی قصد داریم شما را با صورتهای مالی میان دوره ای بر اساس استاندارد حسابداری مربوطه (استاندارد حسابداری شماره ۲۲) آشنا نماییم. با ما همراه باشید.

در انتهای مطلب می‌توانید استاندارد حسابداری شماره ۲۲ (تجدید نظر شده ۱۴۰۰) و همچنین نمونه صورتهای مالی میان دوره ای جدید را دانلود نمایید.

 

صورتهای مالی میان دوره ای چیست؟

صورت های مالی میان دوره ای گزارشاتی هستند که به منظور سنجش نحوه عملکرد یک واحد اقتصادی، در دوره‌های مالی کوتاه‌تر از یک سال مالی تهیه می‌شوند. این دوره‌ها معمولا سه ماهه، شش ماهه و یا ۹ ماهه هستند.

هدف صورتهای مالی میان دوره ای، به روز رسانی آخرین مجموعه کامل صورتهای مالی سالانه است. از این رو در گزارشات بر فعالیتها، رویدادها و شرایط جدید تمرکز شده و اطلاعات گزارش شده در گذشته، تکرار نمی‌شود.

سازمان حسابرسی کشور در استاندارد حسابداری شماره ۲۲ (تجدیدنظر شده ۱۴۰۰) شرایط گزارشگری مالی میان‌دوره‌ای را ارائه نموده است. در ادامه با برخی از اصلی‌ترین شرایط گزارشگری مالی میان دوره ای بیشتر آشنا می‌شویم.

نکته

این استاندارد برای صورتهای مالی دوره‌هایی که از اول مهر ماه سال ۱۴۰۰ یا پس از آن شروع می‌شود، لازم الاجرا است.

 

تفاوت صورتهای مالی سالانه با صورتهای مالی میان دوره ای

گزارشهای مالی میان دوره ای، با هدف بررسی عواملی نظیر توان کسب سود، ایجاد جریان‌های نقدی و شرایط مالی و نقدینگی مجموعه تهیه می‌شوند. این گزارشات با ارائه اطلاعات کاربردی جهت پیش بینی بهتر شرایط عملکردی واحد اقتصادی، در اخذ تصمیمات درست به سرمایه گذاران، اعتباردهندگان و سایر استفاده کنندگان کمک می‌کنند.

برای درک بهتر تفاوتهای صورتهای مالی سالانه با صورتهای مالی میان دوره ای به جدول زیر توجه نمایید:

شرح تفاوت	صورتهای مالی سالانه	صورتهای مالی میان دوره ای
ماخذ تهیه صورتهای مالی	اطلاعات مالی و عملکردی دوره مالی گذشته	اطلاعات مالی و عملکردی دوره مالی جاری
هدف از تهیه صورت مالی	بررسی نحوه عملکرد مجموعه در دوره مالی گذشته	پیش بینی شرایط مجموعه در دوره مالی جاری
ویژگی “قابل اتکا بودن” گزارشات	قابلیت اتکا بالاتر به دلیل در دسترس بودن کلیه اطلاعات دوره مالی	قابلیت اتکا پایینتر به دلیل استفاده از اطلاعات برآوردی (عدم دسترسی به کلیه اطلاعات دوره مالی)
ویژگی “به موقع بودن” صورتهای ارائه شده	به موقع بودن زیر سوال میرود چون ممکن است وقوع رویدادها با تهیه صورتهای مالی زمان زیادی فاصله داشته باشد	به موقع بودن بیشتر رعایت می‌شود زیرا صورتهای مالی می‌تواند در کمترین زمان از رویداد تهیه شود

 

چه کسانی باید گزارش های مالی میان دوره ای را تهیه کنند؟

بر اساس استاندارد حسابداری شماره ۲۲ (تجدید نظر شده)، الزاماتی در مورد واحدهای تجاری ارائه دهنده گزارشات مالی میان دوره‌ای، مهلت ارائه صورتهای مالی میان دوره‌ای و یا تناوب زمانی ارائه این گزارشات در نظر گرفته نشده است. با این وجود، دولت و نهادهای ناظر مانند بورس اوراق بهادار، اغلب آن‌ دسته از واحدهای‌ تجاری که‌ اوراق‌ بهادار بدهی یا مالکانه آنها به صورت عمومی معامله می‌شود را ملزم‌ به‌ انتشار گزارشهای مالی‌ میان دوره ای‌ می‌کنند.

مسئولیت تهیه صورت های مالی میان دوره ای بر عهده کیست؟

بر اساس استاندارد حسابداری شماره ۲۲، مسئولیت‌ تهیه‌ و ارائه‌ گزارش‌ مالی‌ میان‌ دوره‌ای‌ با هیئت‌مدیره‌ یا سایر ارکان‌ اداره‌کننده‌ واحد تجاری‌ است‌.

 

اجزای صورتهای مالی میان دوره ای

محتوای گزارشات مالی میان دوره ای بر اساس روش تهیه این گزارشات متفاوت است. به طور کلی مهم‌ترین اجزای صورت های مالی میان دوره ای شامل موارد زیر است:

• صورت وضعیت مالی
• صورت سود و زیان
• صورت سود و زیان جامع (حسب مورد)
• صورت تغییرات در حقوق مالکانه
• صورت جریان‌های نقدی
• یادداشتهای توضیحی

 

روش های تهیه صورتهای مالی میان دوره ای

صورتهای مالی میان دوره‌ای به سه روش تهیه می‌شوند:

• مجموعه کامل صورتهای مالی میان دوره‌ای
• مجموعه صورتهای مالی فشرده میان دوره‌ای
• گزارش‌های خاص و مکمل طی دوره

مجموعه کامل صورتهای مالی میان دوره‌ای (مطابق استاندارد حسابداری شماره ۱)

شکل‌ و محتوای‌ این‌ صورتهای‌ مالی‌، طبق الزامات‌ استاندارد حسابداری شماره‌ ۱ برای مجموعه کامل صورتهای مالی است.

مجموعه صورتهای مالی فشرده میان دوره‌ای (مطابق استاندارد حسابداری شماره ۲۲)

این صورتهای مالی، حداقل شامل هر یک از عناوین و جمع‌های فرعی مندرج در آخرین صورتهای مالی سالانه و گزیده یادداشتهای توضیحی طبق الزامات این استاندارد است.

نکته: اقلام اصلی و یا یادداشتهای توضیحی بیشتر، مشروط بر آن که حذف آنها موجب گمراه‌کنندگی این صورتهای مالی شود، باید در صورتهای مالی میان‌دوره‌ای فشرده درج شود.

گزارش‌های خاص و مکمل طی دوره

چنانچه سازمان بورس اوراق بهادار یا سایر مراجع قانونی، افشای اطلاعات دیگری در حوزه گزارشگری مالی را در دوره میانی الزامی نمایند، این اطلاعات در صورتهای مالی میان دوره ای ارائه می‌شوند.

 

ارائه صورتهای مالی میان دوره ای برای کدام دوره های مالی الزامی است؟

مطابق بند ۲۰ استاندارد حسابداری شماره ۲۲ تجدید نظر شده، ارائه صورتهای مالی میان دوره ای برای موارد زیر الزامی است:

صورت وضعیت مالی به‌ تاریخ‌ پایان‌ دوره میانی جاری‌ و صورت وضعیت مالی‌ مقایسه‌ای به‌ تاریخ‌ پایان‌ سال‌ مالی‌ قبل‌

  صورت سود و زیان و صورت سود و زیان جامع برای دوره میانی جاری و به طور انباشته برای سال مالی جاری تا تاریخ صورتهای مالی، همراه با صورت سود و زیان مقایسه‌ای و صورت سود و زیان جامع مقایسه‌ای برای دوره‌های میانی قابل مقایسه (جاری و از ابتدای سال تا تاریخ صورتهای مالی) در سال مال قبلی

صورت تغییرات در حقوق مالکانه به طور انباشته برای سال مالی جاری تا تاریخ صورتهای مالی، همراه با صورت تغییرات در حقوق مالکانه مقایسه‌ای برای دوره‌ قابل مقایسه سال تا تاریخ صورتهای مالی در سال مالی قبل

صورت جریانهای نقدی به طور انباشته برای سال مالی جاری تا تاریخ صورتهای مالی، همراه با صورت جریانهای نقدی مقایسه‌ای برای دوره قابل مقایسه سال تا تاریخ صورتهای مالی در سال مالی قبل یکی از مواعد ضروری ارائه صورتهای مالی میان دوره‌ای صورت وضعیت مالی به‌ تاریخ‌ پایان‌ دوره میانی جاری‌ است.

 

چه مواردی باید در صورتهای مالی میان دوره ای افشا شود؟

سازمان حسابرسی در استاندارد حسابداری شماره ۲۲ (تجدید نظر شده ۱۴۰۰) مواردی که باید در صورتهای مالی میان دوره ای ارائه شود، به صورت زیر تعیین نموده است:

• رویدادها و معاملات با اهمیت که برای درک تغییرات در وضعیت عملکرد مالی مجموعه موثر است؛ نظیر تحصیل یا واگذاری دارایی‌های ثابت مشهود یا اصلاح اشتباهات دوره قبل
• رویه‌ها و روشهای حسابداری استفاده شده در تهیه صورتهای مالی میان دوره ای و مقایسه با رویه‌ها در آخرین صورتهای مالی سالانه
• فصلی یا چرخه‌ای بودن عملیات میان دوره
• ماهیت و مبلغ اقلام موثر بر داراییها، بدهیها، حقوق مالکانه، سود یا زیان دوره یا جریانهای نقدی که از نظر ماهیت، اندازه یا وقوع، غیرعادی است
• انتشار، بازخرید و بازپرداخت اوراق بهادار بدهی و مالکانه
• سود سهام پرداخت شده اعم از سهام عادی و یا سایر سهام
• ریز اطلاعات در مورد قسمتهای مختلف واحد تجاری (در صورت ایجاد الزام از سوی استاندارد حسابداری شماره ۲۵)
• رویدادهای پس از دوره میانی که در صورتهای مالی آن دوره میانی منعکس نشده است
• اثر تغییر در ساختار واحد تجاری در دوره میانی بر اساس استاندارد حسابداری شماره ۳۸
• افشای روشهای اندازه‌گیری ارز منصفانه بر اساس استانداردهای شماره ۳۷ و ۴۲
• افشای منافع در واحدهای تجاری دیگر (استاندارد شماره ۴۱) برای واحدهایی که به واحد تجاری سرمایه گذاری (مطابق تعریف استاندارد ۳۹) تبدیل می‌شوند و یا شرایط واحد تجاری سرمایه گذاری را از دست می‌دهند

 

نکات مهم در تهیه صورتهای مالی میان دوره ای

در صورت سود و زیان میان دوره‌ای، واحد تجاری باید سود پایه و تقلیل یافته هر سهم را برای دوره‌ای که آن واحد تجاری مشمول دامنه‌ کاربرد استاندارد حسابداری شماره ۳۰، سود هر سهم است، ارائه کند.

در صورتی که آخرین صورتهای مالی سالانه واحد تجاری، شامل صورتهای مالی تلفیقی نیز باشد، گزارش مالی میان دوره‌ای علاوه بر صورتهای مالی جداگانه باید بر مبنای تلفیقی نیز تهیه شود.

هر واحد تجاری موظف است در صورتهای مالی میان دوره ‌ای خود، شرحی از رویداد‌ها و معاملاتی که برای روشن شدن تغییرات در وضعیت و عملکرد مالی واحد تجاری از پایان آخرین دوره گزارشگری مالی سالانه اهمیت دارد را درج نماید.

نکته: اطلاعات افشا شده در ارتباط با رویداد‌ها و معاملات، باید اطلاعات مربوط ارائه شده در آخرین گزارش مالی سالانه را به روز رسانی کند.

تنها در صورتی که گزارش مالی میان دوره ای واحد تجاری مطابق با الزامات استاندارد حسابداری شماره ۲۲ باشد، این موضوع باید در صورتهای مالی میان دوره ای افشا شود.

برای هر واحد تجاری که فعالیت تجاری آن اساسا فصلی است، ارائه اطلاعات مالی برای دوازده ماهه منتهی به پایان دوره میانی و اطلاعات مقایسه‌ای برای دوازده ماهه گذشته ممکن است مفید باشد؛ از این رو واحدهای تجاری که فعالیت تجاری آنها اساسا فصلی است، توصیه می‌شود علاوه‌بر افشای اطلاعات الزامی، این اطلاعات را نیز گزارش نمایند.

 

صورتهای مالی میان دوره ای نمونه

سازمان حسابرسی در بخشنامه شماره ۱۴۰۱/۱۴۱۶۶ مورخ ۱۴۰۱/۵/۲، صورتهای مالی میان دوره ای نمونه برای شرکتهای سهامی عام را بر اساس استاندارد حسابداری شماره ۲۲ (تجدید نظر شده ۱۴۰۰) ارائه نمود.

کلام آخر

صورتهای مالی میان دوره ای بخشی از گزارشات مالی است که در میانه دوره مالی و با هدف بررسی عملکرد مجموعه و پیش بینی بازدهی نهایی دوره مالی تهیه می‌شود. بنابراین تهیه این صورتهای مالی برای واحدهای اقتصادی که ملزم به ارائه آن هستند حائز اهمیت زیادی است. از آنجا که صورتهای مالی بنیان بسیاری از تصمیمات اساسی مجموعه محسوب می‌شود، آموزش تهیه صورتهای مالی اساسی یکی از اساسی‌ترین نیازهای فعالان در حوزه حسابداری و مالی است. به این ترتیب می‌توانید علاوه‌بر انجام درست تکالیف خود، در اتخاذ تصمیمات مدیریتی مجموعه نقش مهمی ایفا کنید.